Άρθρο του Κοτούμπα Δημητρίου, Επιστημονικά Υπευθύνου Ιατρού Ωτορινολαρυγγολογικου Τμήματος Animus Πολυϊατρείου
Οι διαταραχές κατάποσης, ΄δυσφαγίες΄, εμφανίζονται σε διάφορες φάσεις της διαδικασίας κατάποσης :
- στοματική φάση, δυσκολίες στη μάσηση και στη μεταφορά της τροφής ή των υγρών από το στόμα στον φάρυγγα
- φαρυγγική φάση, δυσκολίες στην έναρξη της κατάποσης, στην προώθηση της τροφής ή των υγρών στον φάρυγγα, στο κλείσιμο των αεραγωγών ώστε να μην εισέλθει τροφή ή υγρό στον πνεύμονα
- οισοφαγική φάση, δυσκολίες στη χαλάρωση και τη σύσφιξη των ανοιγμάτων του φάρυγγα και του στομάχου και στην προώθηση της τροφής στον οισοφάγο
Τα προβλήματα κατάποσης στους ενήλικες μπορεί να οφείλονται είτε σε βλάβη του νευρικού συστήματος, όπως π.χ.:
- αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλική κάκωση, βλάβη του νωτιαίου μυελού
- νόσος Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας
- πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS ή νόσος Lou Gehrig)
- μυϊκή δυστροφία, εγκεφαλική παράλυση
- νόσος Alzheimer
είτε σε προβλήματα που επηρεάζουν την κεφαλή και τον τράχηλο, όπως:
- καρκίνος του στόματος, του φάρυγγα ή του οισοφάγου
- κάκωση ή χειρουργική επέμβαση στην κεφαλή ή τον τράχηλο
- τερηδονισμένα ή εξαχθέντα δόντια, ελαττωματικές οδοντοστοιχίες
Προβλήματα κατάποσης μπορούν επίσης να προκληθούν από πολλές άλλες νόσους, παθήσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις.
Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσφαγίας;
- Σιελόρροια
- Το αίσθημα ότι ‘’η τροφή έχει κολλήσει στο λαιμό μου’’
- Δυσφορία στο λαιμό και στο στήθος
- Απώλεια βάρους λόγω χρόνιας δυσφαγίας
- Βήχας και πνίξιμο κατά το φαγητό, ακόμη και μικρότερων μπουκιών
- Εισρόφηση
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της δυσφαγίας;
Η δυσφαγία αποτελεί μια παθολογική κατάσταση, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση άλλων επικίνδυνων παθήσεων του αναπνευστικού. Για παράδειγμα, υπάρχει κίνδυνος η δυσφαγία να οδηγήσει σε «σιωπηλές εισροφήσεις». Στην περίπτωση αυτή, η τροφή μπορεί να εισέλθει στο αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας σοβαρές λοιμώξεις, με συνέπεια προβλήματα στην αναπνοή. Επίσης, η συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε κακή διατροφή του ασθενή με επακόλουθη απώλεια βάρους και αφυδάτωση. Τέλος, αν η τροφή «κολλήσει» στο λαιμό, υπάρχει η πιθανότητα πνιγμού.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η διάγνωση της δυσφαγίας πραγματοποιείται με την ενδοσκοπική εκτίμηση της ικανότητας της κατάποσης. Είναι μια σύγχρονη εξέταση που διενεργείται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες και αποσκοπεί στην εξέταση του φάρυγγα και του λάρυγγα. Για τη διεξαγωγή της εξέτασης, χρησιμοποιείται ένα ειδικό εργαλείο – το εύκαμπτο ενδοσκόπιο – με τη βοήθεια του οποίου ο ιατρός μπορεί να εντοπίσει το πρόβλημα και να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
Εκτός από την ενδοσκοπική εκτίμηση, και εφόσον ο ιατρός το κρίνει απαραίτητο μπορεί να συστήσει μανομετρία οισοφάγου, εξέταση του οισοφάγου (οισοφαγοσκόπηση) ή δοκιμασία κατάποσης με βάριο.
Είναι συνεπώς πολύ σημαντική η συνεργασία του ΩΡΛ με έναν Γαστρεντερολόγο και έναν Λογοθεραπευτή με στόχο την έγκαιρη διάγνωση του αιτίου της δυσφαγίας.
Πώς αντιμετωπίζεται η δυσφαγία;
Ανάλογα με τη διάγνωση και τα αίτια που προκαλούν τη δυσφαγία, η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί με:
- Ειδικές ασκήσεις που βοηθούν τον ασθενή να συντονίσει τους μυς της κατάποσης
- Εκμάθηση ειδικών τεχνικών κατάποσης
- Διαστολές του οισοφάγου σε περίπτωση αχαλασίας του σφιγκτήρα του
- Χειρουργική επέμβαση σε περίπτωση παρουσίας όγκου, σοβαρής αχαλασίας ή παρουσίας εκκολπώματος του οισοφάγου.
- Χορήγηση φαρμάκων που αντιμετωπίζουν τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση η σπασμολυτικών
- Ειδική δίαιτα
- Γαστροστομία, μια επέμβαση που περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός ειδικού σωλήνα στο στομάχι, με σκοπό να διευκολυνθεί η σίτιση του ασθενούς