Γράφει ο Τζορμπατζόγλου Ιωάννης, Αγγειοχειρουργός MD MSc
Η περιφερική αρτηριακή νόσος των αγγείων, είναι μία μορφή αρτηριοπάθειας πολύ συχνή σε χώρες της Δύσης. Σε μια σουηδική μελέτη ατόμων ηλικίας άνω των 60, η συχνότητα της νόσου ήταν 18% για τα κάτω άκρα, ενώ 8% των ασθενών είχαν και συμπτώματα διαλλείπουσας χωλότητας. Ουσιαστικά πρόκειται για ασθενείς με στενωμένα αγγεία λόγω αθηροσκλήρυνσης που συνήθως έχουν γενικευμένη νόσο του καρδιαγγειακού συστήματος.
Παράγοντες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της νόσου είναι το κάπνισμα, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστεριναιμία, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η νόσος μπορεί να διαδράμει υποκλινικά, δηλαδή χωρίς συμπτώματα, ή να εκδηλωθεί με πόνο στα πόδια κατά την άσκηση που αναγκάζει τον ασθενή να σταματήσει για μερικά λεπτά. Μετά είναι σε θέση να περπατήσει την ίδια απόσταση πριν εμφανιστεί και πάλι ο πόνος (διαλλείπουσα χωλότητα). Η απόσταση ελεύθερης βάδισης είναι συνήθως σταθερή και αποτελεί ένα από τα κριτήρια χαρακτηρισμού της σοβαρότητας της νόσου, που στις πιο σοβαρές της μορφές χαρακτηρίζεται από συνεχή πόνο ακόμα και σε ακινησία (άλγος ηρεμίας) κατάσταση που συνήθως καταλήγει σε ακρωτηριασμό αν μείνει χωρίς διάγνωση και αντιμετώπιση
Η διάγνωση καλό είναι να γίνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε η εφαρμογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής να αποτρέψει την χειροτέρευση της νόσου. Δυστυχώς οι αρτηριακές βλάβες τείνουν να είναι μη αντιστρεπτές. Μπορούν όμως να σταθεροποιηθούν, με αλλαγές συνηθειών, γυμναστική και φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως, ρυθμίζουν την αρτηριακή υπέρταση, τα επίπεδα χοληστερίνης, το σάκχαρο, και τη γλοιότητα του αίματος (ασπιρίνη, σιλοσταζόλη, κλοπιδογρέλη κτλ).
Μία πρώτη εκτίμηση της νόσου μπορεί να γίνει με ένα αγγειακό check up, όπου ο ειδικός αγγειοχειρουργός μπορεί να εκτιμήσει την έκταση της νόσου, ακόμα και σε υποκλινικά στάδια και να ξεκινήσει φαρμακευτική αγωγή, ή να συστήσει την κατάλληλη χειρουργική αντιμετώπιση.
Η σύγχρονη αγγειοχειρουργική, έχει πλέον λύσεις για όλα τα στάδια της νόσου. Η προσέγγιση, στα αρχικά στάδια και εφόσον απαιτείται είναι συνήθως ενδαγγειακή, ενώ σε πιο προχωρημένες μορφές ανοικτή.
Η ενδαγγειακή αποκατάσταση των αρτηριακών βλαβών, γίνεται μετά από προσεκτική προεγχειρητική εκτίμηση της ποιότητας και της έκτασης των βλαβών. Η Αξονική Αγγειογραφία, είναι ένα σύγχρονο μη επεμβατικό διαγνωστικό εργαλείο, που μπορεί να δώσει στον αγγειοχειρουργό τις απαραίτητες πληροφορίες για την προετοιμασία της χειρουργικής επέμβασης.
Οι βλάβες χαρακτηρίζονται ανάλογα με τη βαρύτητα από 1ου έως 4ου βαθμού (κατά TASC) και αντιμετωπίζονται ενδαγγειακά για τις μικρότερης βαρύτητας βλάβες και ανοικτά για τις πιο σοβαρές.
Στην ενδαγγειακή χειρουργική αντιμετώπιση, γίνεται χρήση ειδικών καθετήρων υπό τοπική αναισθησία και ανάλογα με τη θέση και την έκταση της βλάβης χρησιμοποιούνται ειδικού μεγέθους μπαλόνια και ενδονάρθηκες (stent). Η τοποθέτησή τους γίνεται αναίμακτα και δεν απαιτείται παραμονή του ασθενούς στην κλινική για πάνω από μία ημέρα.
Στη ανοιχτή χειρουργική αντιμετώπιση, είτε υπό τοπική είτε υπό ολική αναισθησία μπορεί να γίνει ανακατασκευή του αποφραγμένου αγγείου (ενδαρτηρεκτομή και πλαστική αποκατάσταση με εμβάλωμα), είτε παράκαμψη του αποφραγμένου τμήματος σε πιο εκτεταμένη νόσο (περιφερικό by pass). Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί παραμονή του ασθενούς από 2 έως 5 ημέρες στα πιο μεγάλα χειρουργεία (πχ σε αποφράξεις αορτής όπου απαιτείται αορτοδιμηριαίο bypass).
Στα μεγάλα ανοικτά χειρουργεία, ακολουθείται η τεχνική fast track με γρήγορη σίτιση και άμεση κινητοποίηση του ασθενούς, σε συνδυασμό με τις νεώτερες τεχνικές αναισθησίας που επιτρέπουν ελάχιστο μετεγχειρητικό άλγος και διεγχειρητική απώλεια αίματος , χωρίς να απαιτείται παραμονή σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
Η ανακούφιση από τα συμπτώματα είναι άμεση και ο ασθενής είναι σε θέση να περπατήσει χωρίς πόνο κατά τη βάδιση. Ασφαλώς την ίδια ή και μεγαλύτερη σημασία με το χειρουργείο, έχει η μετεγχειρητική αγωγή του ασθενούς. Απαιτείται ασφαλώς αλλαγή συνηθειών, διακοπή καπνίσματος, υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής και καθημερινή άσκηση (περπάτημα ) ώστε να ενισχυθεί το αρτηριακό δίκτυο των κάτω άκρων.
Πιστεύω ότι έχοντας στο μυαλό μας το γνωμικό «το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν» η διατήρηση της υγείας των αγγείων μας σε καλή κατάσταση (με διακοπή ή μη εναρξη του καπνίσματος, καθημερινή άσκηση, διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους κτλ) από μικρή ηλικία, θα αποδώσει σίγουρα καρπούς στο μέλλον. Η σύγχρονη αγγειοχειρουργική μπορεί να δώσει σίγουρα λύσεις ακόμα και σε προχωρημένες καταστάσεις, αρκεί ο ασθενής να δώσει σημασία στα συμπτώματα και να απευθυνθεί έγκαιρα στον ειδικό.